13 marca w naszej szkole miało miejsce seminarium w ramach projektu Erasmus+. Tym razem tematem spotkania nie były wspomnienia z wyprawy zagranicznej, lecz bardzo ważny problem społeczny, dotykający również młodzieży naszej szkoły.

„Wpływ wczesnego zaprzestawania edukacji na karierę młodych ludzi”.

 The effect of early school leaving on not being able to find a career

Zjawisko wczesnego zaprzestawania edukacji jest poważnym wyzwaniem w wielu krajach, a przeciwdziałanie temu problemowi stało się obecnie priorytetem w polityce edukacyjnej Unii Europejskiej. Zmniejszenie liczby młodych osób kończących przedwcześnie naukę stanowi priorytet dla osób odpowiedzialnych za decyzje w edukacji.  

 

Badania  ogólnoeuropejskie  wykazały,  że wzrost   poziomu wykształcenia ma bezpośredni i pośredni wpływ na wiele aspektów życia w Europie. To spowodowało, że Unia Europejska określiła główny cel w  ramach strategii  Europa 2020,  zakładający zmniejszenie  liczby  osób wcześniej  kończących edukację w każdym państwie członkowskim do mniej niż 10%.. Przeprowadzone w tym zakresie badania wykazały, że poprzez zmniejszenie odsetka osób wcześniej porzucających naukę, państwa członkowskie mogą odnieść wiele korzyści takich jak: wzrost  dochodów, zmniejszenie bezrobocia, niższy poziom zasiłków zdrowotnych i mniej przestępstw.

 

Negatywne efekty tego zjawiska występuje zarówno na poziomie społeczno-gospodarczym, jak i indywidualnym. Uczniowie, którzy nie kontynuują nauki mają mniejsze szanse na rynku pracy, a tym samym narażeni są w większym stopniu na bezrobocie, ubóstwo i wykluczenie społeczne. Zjawisko porzucania nauki przez młodych ludzi wywiera także długofalowy wpływ na zmiany społeczne i wzrost gospodarczy. Według danych z 2012 roku, wskaźnik bezrobocia wśród osób przedwcześnie przerywających naukę sięga 40,1%, przy czym bezrobocie wśród wszystkich młodych ludzi w Europie sięga 23,2%. Przedwczesne kończenie nauki wywiera wpływ na całe życie i zmniejsza szanse na udział w życiu społecznym, kulturalnym i gospodarczym; zwiększa ryzyko bezrobocia, ubóstwa i wykluczenia społecznego; wpływa na poziom dochodów uzyskiwanych w czasie całego życia, samopoczucie i zdrowie osób, których ten problem dotyczy, a także ich dzieci, ponieważ szanse ich dzieci na szkolne sukcesy są mniejsze. Pomimo różnic między państwami i regionami, we wszystkich państwach członkowskich widać, że zjawisko to w większym stopniu dotyka grup osób znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej.

 

Wczesne zaprzestawanie edukacji bardzo często jest związane z gorszą sytuacją społeczną i niskim poziomem wykształcenia otoczenia. Prawdopodobieństwo zakończenia kształcenia lub szkolenia przed ukończeniem szkoły ponadgimnazjalnej jest wyższe w przypadku dzieci słabo wykształconych rodziców. Wiąże się to zarówno z brakiem odpowiednich wzorców, nie pojmowaniem edukacji jako wartości, elementu mogącego podnieść jakość życia, jak też z finansową niemożnością zapewnienia dziecku odpowiedniego startu już na etapie edukacji przedszkolnej czy wsparcia w przypadku problemów z nauką. W szczególny sposób problem ten dotyczy dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, z tzw. marginesu społecznego czy objętych opieką socjalną. 

Kolejną grupą społeczną, którą zjawisko przedwczesnego kończenia nauki dotyka szczególnie silnie są osoby niepełnosprawne fizycznie lub umysłowo lub o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Powodem może być pogarszający się stan zdrowia uniemożliwiający dalszą naukę, niemożność rodziców lub opiekunów zapewnienia dostępu do edukacji bądź też brak motywacji związany z wątpliwościami co do możliwości znalezienia pracy i posiadaniem renty inwalidzkiej. 

 

Ponieważ młodzież wywodząca się ze środowisk migracyjnych często jest w gorszej sytuacji społeczno-ekonomicznej, odsetek osób przedwcześnie kończących naukę jest dwukrotnie wyższy (w 2009 r. w Europie 26,4 % kontra 13,1 %). Odsetek jest jeszcze wyższy wśród Romów, którzy są najbardziej wykluczoną grupą społeczną. Takie grupy zwykle otrzymują słabsze wsparcie ze strony rodziny, doświadczają dyskryminacji w ramach systemu edukacyjnego i mają bardziej ograniczony dostęp do możliwości nieformalnego i pozaformalnego uczenia się poza obowiązkowym systemem szkolnym. 

Rozważając zjawisko przedwczesnego kończenia nauki w kontekście płci należy podkreślić, że dotyczy on 16,3 % chłopców i 12,5 % dziewcząt2. Na etapie obowiązku szkolnego chłopcy częściej niż dziewczęta mają trudności z dostosowaniem się do środowiska szkolnego i zazwyczaj osiągają gorsze wyniki.

 

Przedwczesne zaprzestawanie edukacji jest wynikiem procesu, który rozpoczyna się już w szkole podstawowej wraz z pierwszymi niepowodzeniami szkolnymi i postępującym poczuciem wyobcowania w szkole. Zmiana szkoły lub przechodzenie na kolejne poziomy edukacji są szczególnie trudnymi momentami dla uczniów zagrożonych przedwczesnym zakończeniem nauki. Niepowodzenia szkolne i brak odpowiedniego wsparcia psychologicznego i edukacyjnego mogą zaowocować u młodego człowieka decyzją o porzuceniu szkoły. Również brak perspektyw na zatrudnienie może zwiększyć ryzyko rezygnacji z wybranej ścieżki edukacyjnej. 

 

Przedwczesne kończenie nauki stanowi przeszkodę dla wzrostu zatrudnienia. Ma negatywny wpływ na wydajność i konkurencyjność, sprzyjając biedzie i wykluczeniu społecznemu. Młode osoby kończące przedwcześnie naukę mają zbyt niskie umiejętności i kwalifikacje, co prowadzi do poważnych, trwałych problemów na rynku pracy. W 2012 roku prawie pięć i pół miliona młodych ludzi w wieku lat nie ukończyło szkół wyższych i nie uczestniczyło w żadnej formie nauczania. Przedwczesne kończenie nauki powoduje ogromne trudności zarówno na poziomie rodziny, jak i społeczeństwa oraz generuje ogromne koszty dla gospodarek europejskich i państw opiekuńczych. Ograniczenie liczby osób przedwcześnie kończących edukację to pierwszy krok w kierunku polepszenia możliwości młodych ludzi i do wspierania, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu.

 

Przedwczesne kończenie nauki jest równoznaczne z marnowaniem możliwości życiowych młodych ludzi oraz potencjału społecznego i gospodarczego całej Unii Europejskiej. Przyczyny przedwczesnego kończenia nauki różnią się w zależności od państwa, a także w obrębie regionów; nie istnieje jeden powód czy jedno rozwiązanie. Jednakże wszędzie szanse na zatrudnienie są bezpośrednio powiązane z osiągniętym poziomem kwalifikacji.

Referat wygłosiła Anna Ryszawa.