Dział

Temat (rozumiany jako lekcja)

Wymagania

na ocenę

dopuszczającą

Uczeń:

Wymagania

na ocenę

dostateczną

Uczeń:

Wymagania

na ocenę

dobrą

Uczeń:

Wymagania

na ocenę

bardzo dobrą

Uczeń:

Wymagania

na ocenę

celującą

Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:

1. Rzeczpospolita Polska jako demokratyczne państwo prawne

1.-2. (1.1. – 1.2) Rzeczpospolita jako demokratyczne państwo prawne.

– zna podstawy ustroju Rzeczypospolitej

– omawia zasady ustroju zawarte w konstytucji

– rozróżnia władzę ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą i terytorialną w Rzeczypospolitej

– ocenia realizację zasady praworządności w Polsce

– analizuje podstawy prawne ustroju Rzeczypospolitej, określa wady i zalety konstytucji

2. Młody obywatel w urzędzie

3. (2.1) Obywatelstwo polskie i unijne.

– wyjaśnia pojęcie obywatelstwa

– zna dokumenty, które regulują kwestie prawne obywatelstwa

– omawia zasady nabywania obywatelstwa

– porównuje prawa obywatela w Rzeczypospolitej i UE

– analizuje zasady nabywania obywatelstwa polskiego i unijnego

– uzasadnia swoją opinię na temat nieakceptowania przez Polskę prawa do podwójnego obywatelstwa

4. (2.2) Uzyskiwanie podstawowych dokumentów.

– wie, jak uzyskać podstawowe dokumenty: dowód osobisty, paszport, prawo jazdy

– wyjaśnia podstawowe pojęcia związane z tematem: obowiązek meldunkowy, dowód rejestracyjny, paszport, faktura VAT

– potrafi wypełnić wnioski o wydanie podstawowych dokumentów

– analizuje dane dotyczące PESEL

– omawia różnice przy rejestracji różnych pojazdów

– uzasadnia konieczność posiadania świadectwa homologacji dla danego typu samochodu

5. (2.3) Udział obywatela w wyborach i referendach.

– zna formy udziału obywateli w życiu publicznym

– omawia czynne i bierne prawo wyborcze

– porównuje wybory na Prezydenta RP, do Parlamentu, samorządów terytorialnych i Parlamentu Europejskiego

– potrafi przedstawić system wyborczy w Rzeczypospolitej

– analizuje przyczyny niskiej frekwencji obywateli w wyborach i referendach

6. (2.4) Konstytucyjne prawo obywatela do informacji.

– wie, co to jest informacja publiczna

– omawia prawo obywatela do informacji publicznej

– rozróżnia sposoby udostępniania informacji publicznej

– analizuje powody odmowy podania informacji publicznej

– ocenia problem jawności życia publicznego

7. (2.5) Procedury odwoławcze od decyzji urzędów.

– zna dokumenty, które regulują procedury odwoławcze postępowania administracyjnego

– potrafi wypełnić podanie i złożyć zażalenie na decyzję publiczną

– rozróżnia formy odwoławcze od postępowania administracyjnego; omawia proces odwoławczy w Rzeczypospolitej

– potrafi uzasadnić potrzeby zastosowania postępowania odwoławczego

– dokonuje oceny problemów występujących w środowisku, w sprawie  których można by skierować petycje do władz lokalnych

3. Prawo i sądy

8. (3.1) Pojęcie prawa i norm prawnych.

– zna podstawowe pojęcia związane z prawem

– rozróżnia rodzaje norm prawnych; omawia funkcje prawa

– wskazuje poszczególne elementy normy prawnej: hipotezę, dyspozycję i sankcję

– ocenia kondycję naszego prawa; wyjaśnia, jakie prawo jest „dobre”

– potrafi interpretować zapisy przykładów norm prawnych

9. (3.2) Podstawowe zasady prawa i funkcjonowania sądów.

– wymienia konstytucyjne zasady funkcjonowania sądów

– wyjaśnia znaczenie zasady domniemania niewinności

– omawia najważniejsze zasady procesowe gwarantowane w konstytucji

– potrafi wyjaśnić znaczenie udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości

– analizuje pracę i funkcjonowanie polskiego wymiaru sprawiedliwości; sądownictwo polskie porównuje z sądownictwem w prawie anglosaskim

10. (3.3) Źródła i gałęzie prawa.

– zna źródła prawa obowiązującego w Polsce

– omawia hierarchię aktów prawnych w Polsce

– rozróżnia gałęzie i dziedziny prawa

– analizuje poszczególne działy prawa międzynarodowego i europejskiego

– uzasadnia, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa ma hierarchia aktów prawnych

11. (3.4) Wybrane zagadnienia prawa polskiego.

– wyjaśnia podstawowe pojęcia: przestępstwo, prawo karne, prawo cywilne, pozew itp.

– omawia poszczególne dziedziny prawa; wie, czym się zajmują

– potrafi sformułować dowolny pozew do sądu i uzasadnić go

– potrafi napisać akt oskarżenia dotyczący naruszenia dowolnego artykułu prawa karnego

– potrafi interpretować wybrane przepisy kodeksu karnego

12. (3.5) Uczestnicy procesu sądowego.

– wymienia uczestników procesu karnego i cywilnego

– wyjaśnia poszczególne pojęcia związane z procesem karnym i cywilnym

– rozróżnia kolory żabotu, lamówek i mankietów sędziów, prokuratorów, obrońcy i radcy

– uzasadnia rolę czynnika społecznego w sądzie

– analizuje osobowe źródła dowodowe i instytucję świadka koronnego

13. (3.6) Przebieg postępowania sądowego.

– zna etapy procesu karnego; wyjaśnia podstawowe pojęcia

– omawia główne prawa, jakie przysługują ofierze, sprawcy i świadkowi przestępstwa

– sporządza zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

– ocenia problem obowiązku powiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu

– uzasadnia znaczenie mediacji w procesie karnym i cywilnym

14. Prawo i sądy − lekcja powtórzeniowa.

15. Prawo regulatorem życia społecznego – lekcja sprawdzająca.

4. Bezpieczeństwo

16. (4.1) Organy odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne państwa.

– wymienia instytucje, które realizują zadania w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego w Rzeczypospolitej

– omawia zadania instytucji odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne: Policji, ABW, Agencji Wywiadu, CBA, Straży miejskiej, Straży Granicznej, Ochrony kolei i BOR-u

– określa podstawowe uprawnienia policji i służb odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne

– przedstawia przykłady nadużywania uprawnień przez policję i inne służby odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo

– ocenia działalność instytucji odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo

17. (4.2) Problemy przestępczości w Polsce.

– wyjaśnia pojęcie przestępczości i patologii społecznej; zna jej przejawy

– charakteryzuje zjawiska patologiczne wśród młodzieży

– rozróżnia sposób postępowania i kary wobec nieletnich ze względu na wiek

– proponuje sposoby uniknięcia  przestępstwa i przeciwdziałania mu

– uzasadnia swoją opinię na temat odpowiedzialności za popełnione zbrodnie

18. (4.3) Przepisy prawne dotyczące sprzedaży i konsumpcji alkoholu, papierosów i narkotyków.

– zna przepisy dotyczące sprzedaży napojów alkoholowych, używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

– wymienia kary, jakie grożą za wytwarzanie, sprowadzanie, udzielanie, ułatwianie i nakłanianie do zażywania substancji psychotropowych i odurzających

– potrafi przedstawić sposób walki z „dopalaczami”

– przedstawia argumenty za lub przeciw legalizacji narkotyków lekkich w Polsce

– uzasadnia swoje stanowisko dotyczące zdelegalizowania wyrobów tytoniowych

5. Edukacja i praca w Polsce i w Unii Europejskiej

19. (5.1) Prawa i obowiązki ucznia.

– zna genezę praw dziecka

– omawia prawa i obowiązki ucznia

– charakteryzuje dokumenty, które odnoszą się do praw ucznia

– dowodzi, czy instytucje, które zajmują się ochroną praw ucznia, spełniają swoje zadanie

– analizuje dokumenty prawne; wyciąga wnioski

20. (5.2) Szkolnictwo wyższe w Polsce i w Europie.

– zna strukturę szkolnictwa wyższego w Rzeczypospolitej i w Europie

– omawia zasady przyjmowania na wyższe uczelnie w Polsce i Europie

– charakteryzuje programy unijne dotyczące szkolnictwa wyższego

– rozróżnia systemy nauki w zależności od organizacji zajęć i ze względu na organ prowadzący

– uzasadnia potrzebę podejmowania nauki w szkole wyższej

21. (5.3) Polska w strefie Schengen.

– wie, co to jest strefa Schengen i z czym ją powiązać

– wyjaśnia podstawowe pojęcia związane ze strefą Schengen

– charakteryzuje warunki bezpiecznego podróżowania po świecie

– ocenia fakt przystąpienia Polski do strefy Schengen

– uzasadnia korzyści i zagrożenia wynikające z członkostwa Polski w strefie Schengen

22. (5.4) Zatrudnianie młodzieży i podejmowanie działalności gospodarczej.

– zna możliwości zarabiania przez młodych ludzi

– podaje, jakie umowy mogą zawierać młodzi ludzie i jakie są zasady opodatkowania ich dochodów

– charakteryzuje ogólne zasady podejmowania pracy i zakładania własnych przedsiębiorstw w Unii Europejskiej

– sporządza Europass-CV

– uzasadnia korzyści i zagrożenia wynikające z podejmowania działalności gospodarczej przez młodych ludzi

6. Prawa człowieka

23. (6.1) Pojęcie i geneza praw człowieka.

– wyjaśnia znaczenie pojęcia prawa człowieka i wymienia ich naturalne cechy

– rozróżnia trzy generacje praw człowieka i podaje przykładowe prawa

– omawia najważniejsze dokumenty związane z prawami człowieka

– przedstawia historyczny rodowód praw człowieka

– analizuje dokumenty dotyczące praw człowieka

24. (6.2) Podstawowe prawa i wolności człowieka.

– wyjaśnia znaczenie pojęć: prawa i wolności człowieka

– wymienia podstawowe prawa i wolności człowieka

– wyjaśnia, co oznacza, że prawa człowieka są powszechne, przyrodzone i niezbywalne

– charakteryzuje najważniejsze postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji

o Prawach Dziecka

– ocenia Konstytucję Rzeczpospolitej pod kątem praw człowieka

25. (6.3) Przykłady łamania praw człowieka.

– wyjaśnia znaczenie pojęcia: łamanie praw człowieka,i podaje ich przykłady

– wyjaśnia przyczyny łamania praw człowieka

– przedstawia na wybranych przykładach, w jaki sposób i dlaczego we współczesnym świecie są łamane prawa człowieka

– ocenia skuteczność ochrony praw człowieka w Polsce i na świecie

– bierze udział w debacie klasowej, szkolnej lub internetowej na temat wybranych praw człowieka

26. (6.4) Ochrona dóbr osobistych – prawo do prywatności.

– wyjaśnia, na czym polega prawo do prywatności

– wymienia ochronę danych osobowych i prawa obywatela w kontaktach z mediami jako przykłady prawa do prywatności

– wyszukuje przykłady naruszania prawa do prywatności

– ocenia skuteczność ochrony dóbr osobistych w kontekście prawa do prywatności

– uzasadnia potrzebę funkcjonowania prawa, które chroni dobra osobiste

7. Ochrona praw i wolności

27. (7.1) Gwarancje ochrony praw człowieka w RP.

– zna podstawę prawną ochrony praw człowieka w Polsce

– przedstawia główne środki ochrony praw i wolności w Polsce

– wyszukuje przykłady działań  podejmowanych w celu ochrony praw człowieka przez wybrane instytucje

– charakteryzuje działalność sądów powszechnych i administracyjnych, Trybunału Konstytucyjnego i Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

– ocenia, na ile zawarte w Konstytucji RP gwarancje praw człowieka są wystarczające

28. (7.2) Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.

– zna instytucje państwowe powołane do ochrony praw i wolności człowieka

– opisuje sposób działania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka

– określa podstawowe zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka

– ocenia, czy w Polsce są przestrzegane prawa dziecka i prawa ucznia

– pisze prostą skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka według podanego wzoru

29. (7.3) Europejski system ochrony praw człowieka.

– zna  Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

– przedstawia strukturę międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka: system międzyrządowy (system uniwersalny i systemy regionalne) i organizacje pozarządowe

– określa sposób  złożenia petycji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

– charakteryzuje działalność instytucji wchodzących w skład Europejskiego systemu ochrony praw człowieka

– uzasadnia znaczenie działalności Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu dla ochrony praw człowieka

30. (7.4) Działalność organizacji pozarządowych.

– wyjaśnia znaczenie pojęcia „organizacja pozarządowa”

– wymienia najważniejsze organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka działające w Polsce i na świecie

– przedstawia na przykładach działania podejmowane przez ludzi i organizacje pozarządowe broniące praw człowieka

– charakteryzuje działalność organizacji pozarządowych w Polsce

– w miarę swoich możliwości włącza się w wybrane działania organizacji pozarządowych

31. (7.5) Przejawy szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii i homofobii.

– wyjaśnia znaczenie pojęć: szowinizm, rasizm, antysemityzm, ksenofobia i homofobia

– rozpoznaje przejawy rasizmu, szowinizmu, antysemityzmu, ksenofobii i homofobii

– charakteryzuje szowinizm, rasizm, antysemityzm, ksenofobię i homofobię

– uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się omawianym formom dyskryminacji i braku tolerancji

– uzasadnia swoje stanowisko dotyczące zaangażowania się w wybrane działania na rzecz równości i tolerancji

32. Prawo człowieka jako istoty ludzkiej w świetle dokumentów międzynarodowych – lekcja powtórzeniowa.

33.  Prawa człowieka w Polsce i na świecie – sprawdzian wiadomości.

34. ( ) Naruszanie praw człowieka w wybranych dziedzinach.

– wymienia dziedziny, w których dochodzi do naruszania praw człowieka

– poszukuje informacji z różnych źródeł  na temat naruszania praw kobiet i dzieci

– przedstawia przykłady naruszania praw w kontekście wolności wyznania, prawa do edukacji i praw humanitarnych

– charakteryzuje wybrane przejawy naruszania praw człowieka w wybranych dziedzinach

– opracowuje założenia do projektu, który ma zaradzić naruszaniu praw człowieka w omawianych dziedzinach